ວັນທີ 20 ມັງກອນ ແມ່ນວັນສ້າງຕັ້ງກອງທັບປະຊາຊົນ
ລາວອັນເປັນວັນປະຫວັດສາດສຳຄັນຂອງຊາດ, ຂອງພັກ,
ຂອງກອງທັບເຮົາທີ່ຫມູນວຽນມາຄົບຮອບ 67 ປີ ( 20/ 1/1949 - 20/1/2016)
ບົນເສັ້ນທາງແຫ່ງ ການສ້າງ ຕັ້ງ, ສູ້ຮົບມີໄຊ ແລະ ເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວ,
ກອງທັບເຮົາ ໄດ້ຜ່ານຜ່າຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ,
ເສຍສະຫລະນາໆປະການຕໍ່ສູ້ເພື່ອຊາດເພື່ອປະຊາຊົນ, ຕີ ຊະນະສັດຕູທີ່ໃຫຍ່ໂຕ,
ເຂັ້ມແຂງກ່ວາພວກເຮົາບໍ່ຈັກເທົ່າໃດທົບ, ປົດປ່ອຍປະເທດ ຊາດ, ສືບຕໍ່ປົກປັກຮັກສາ
ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດ ຊາດ, ສົມຊື່ວ່າ: “ກອງທັບ ວິລະຊົນຂອງຊາດລາວວິລະຊົນ,
ຄົນລາວພິລະອາດຫານ”.
ປະຫວັດສາດແຫ່ງການກຳເນີດເກີດຂຶ້ນຂອງກອງທັບປະຊາຊົນລາວແຕ່ທ້າຍສະຕະ ວັດທີ 19
ເຖິງຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20 ພວກຈັກກະພັດລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ເຂົ້າມາຢຶດ
ຄອງລາວໃນປີ 1893; ແລ້ວດຳເນີນການກົດຂີ່ຂູດຮີດປະຊາຊົນລາວຢ່າງແສນສາຫັດ,
ດ້ວຍຈິດ
ໃຈທີ່ບໍ່ຍອມເປັນຂ້ອຍຂ້າຈຶ່ງໄດ້ລຸກຮື້ຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນ ແລະ
ຕີນມືຂອງພວກເຂົາດ້ວຍຫລາຍຮູບການ, ຫລາຍລະດັບຈົນເຖິງການຕໍ່ສູ້ດ້ວຍອາວຸດ
ໃນນັ້ນມີຫລາຍຂະບວນການທີ່ພົ້ນເດັ່ນຂຶ້ນເຊັ່ນ: ການຕໍ່ສູ້ດ້ວຍອາວຸດຂອງປະຊາຊົນ
ອູເຫນືອ, ອູໃຕ້ຂອງເຈົ້າ ວັນນະພູມ (1899-1910) ອົງແກ້ວ,
ອົງກົມມະດຳຢູ່ດົງບໍລິເວນ (1901-1937) ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນເຜົ່າຕ່າງໆຢູ່ແຂວງ
ສະຫວັນນະເຂດ.
ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພໍ່ກະດວດ ( 1901-1902 ) ການ
ຕໍ່ສູ້ຂອງເຜົ່າມົ້ງພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງເຈົ້າຟ້າປັດໃຈຢູ່ ພາກເຫນືອຂອງ ລາວ
(1918-1922) ການຕໍ່ສູ້ຂອງຄູ ຄຳຢູ່ວຽງຈັນ (1920)
ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຜົ້ງສາລີ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງອົງແສນ (1915-1927) ການຕໍ່ສູ້
ຂອງເຜົ່າລື້ເມືອງສິງ (1914-1918) ແລະ ອື່ນໆ...
ແຕ່ບໍ່ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງເດັດຂາດ, ຍ້ອນບໍ່ທັນມີພັກ ມາກ - ເລ ນິນນຳພາ,
ບໍ່ທັນມີແນວທາງທີ່ຖືກຕ້ອງ, ບໍ່ທັນມີກອງທັບ ປະຕິວັດທີ່ເອກະພາບ ແລະ
ສະພາບສາກົນບໍ່ທັນເອື້ອອຳນວຍ.
ມາເຖິງວັນທີ 3/2/1930 ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງປະທານໂຮ່ຈິມິນ, ພັກກອມມູນິດ
ອິນດູຈີນໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ແລະ ໄດ້ຮັບເອົາພາລະກຳປະຫວັດສາດແຫ່ງການນຳພາ
ການປະຕິວັດຂອງ 3 ປະເທດອິນດູຈີນ. ພັກໄດ້ມີແນວທາງ, ຈຸດໝາຍ, ວິທີການຕໍ່
ສູ້ອັນຖືກ ຕ້ອງເຮັດໃຫ້ຂະບວນການປະຕິວັດຂະຫຍາຍຕົວຂຶ້ນດ້ວຍຄຸນນະພາບໃຫມ່.
ເດືອນສິງຫາປີ 1945 ກອງທັບແດງໂຊວຽດໄດ້ຜາບແພ້ພວກຟາດຊິດເຢຍລະມັນຜູ້ຮຸກ
ຮານເຮັດໃຫ້ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 2 ສິ້ນສຸດລົງ, ໄຊຊະນະຂອງການປະຕິວັດເດືອນສິງຫາປີ
1945 ຢູ່ຫວຽດນາມກໍ່ຄືຢູ່ລາວພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນ ເຮັດໃຫ້
ຈັກກະພັດຝຣັ່ງປະລາໄຊ ແລະ ຍອມຈຳນົນ. ກຳເອົາກາລະໂອກາດປະຫວັດສາດທີ່ອຳ ນວຍ,
ຄະນະພັກແຄວ້ນລາວໄດ້ຕັດສິນໃຈນຳພາ ປະຊາຊົນລຸກຮື້ຂຶ້ນຢຶດອຳນາດ
ທົ່ວປະເທດໃນວັນທີ 12 ຕຸລາ 1945 ແລະ ໄດ້ສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານລາວອິດສະຫລະຂຶ້ນ
ທີ່ນະຄອນ ຫລວງວຽງຈັນ. ສະເດັດເຈົ້າ ສຸພານຸວົງ
ໄດ້ຖືກແຕ່ງຕັ້ງເປັນລັດຖະມົນຕີຕ່າງ ປະເທດ ແລະ
ເປັນຜູ້ບັນຊາການກອງທັບລັດຖະບານລາວອິດສະຫລະ
ພາຍຫລັງທີ່ປວງຊົນເຮົາຍາດໄດ້ອຳນາດມາໄດ້ບໍ່ພໍເທົ່າໃດພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງໄດ້ກັບຄືນມາຮຸກຮານລາວອີກຄັ້ງໃຫມ່.
ດ້ວຍຈິດໃຈຮັກຊາດ, ຮັກຄວາມເປັນເອກະລາດອັນສູງສົ່ງປະຊາຊົນລາວໄດ້ລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້
ກັບພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງອີກຄັ້ງໃຫມ່. ເດັ່ນກ່ວາຫມູ່ແມ່ນ
ບັ້ນຮົບທ່າແຂກໃນວັນທີ 21 ມີນາ 1946, ບັນຊາໂດຍສະເດັດເຈົ້າ ສຸພານຸວົງ
ໄດ້ສູ້ຮົບຢ່າງດຸເດືອດກັບຝຣັ່ງ, ກອງ
ທັບປະສົມລາວ-ຫວຽດນາມພ້ອມກັບປະຊາຊົນໄດ້ມີການເສຍສະຫລະຢ່າງໃຫຍ່ຫລວງ,
ສະເດັດເຈົ້າ ສຸພານຸວົງ ກໍ່ຖືກບາດເຈັບສາຫັດ; ຍ້ອນເຫລັກຫລາຍກ່ວາຖ່ານລັດຖະ
ບານລາວອິດສະຫລະໄດ້ອົບພະຍົບໄປຢູ່ປະເທດໄທ.
ຕໍ່ຈາກນັ້ນຄະນະລັດຖະບານລາວອິດສະຫລະຈຳນວນຫນຶ່ງກໍ່ຍອມຈຳນົນຕໍ່ຝຣັ່ງ.
ອີກຈຳນວນຫນຶ່ງນຳໂດຍສະເດັດເຈົ້າສຸພານຸວົງໄດ້ ເຫັນທິດໄປສູ່ຊົນນະບົດ, ເຂດພູດອຍ
ປຸກລະດົມປະຊາຊົນເຜົ່າຕ່າງໆກໍ່ສ້າງ ແລະ ຈັດຕັ້ງເຂດທີ່ຫມັ້ນ,
ຂະຫຍາຍສົງຄາມກອງ ຫລອນປະສານສົມທົບຢ່າງແຫນ້ນແຟ້ນກັບການຕໍ່ສູ້ຂອງກອງທັບ ແລະ
ປະຊາ ຊົນຫວຽດນາມ, ກຳປູເຈຍອ້າຍນ້ອງ, ຈັດຕັ້ງກອງໂຄສະນາປະ ກອບອາວຸດຂຶ້ນທັງໂຄ
ສະນາປຸກລຸກປະຊາຊົນກໍ່ສ້າງຮາກຖານການເມືອງຈັດຕັ້ງກຳລັງປະກອບອາວຸດຂຶ້ນຢ່າງ
ຕໍ່ເນື່ອງ, ຂະບວນການຕໍ່ຕ້ານໄດ້ຂະຫຍາຍກວ້າງຂວາງອອກທົ່ວປະເທດ, ຮາກຖານ
ການເມືອງກໍ່ເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຂຶ້ນ, ຫລາຍທ້ອງຖິ່ນໄດ້ຈັດຕັ້ງກຳລັງປະກອບອາ
ວຸດໃນລະດັບກອງຮ້ອຍຂຶ້ນຄື: ກອງປັດໃຈຢູ່ຊຽງຂວາງ, ກອງຟ້າງຸ່ມຢູ່ວຽງຈັນ, ກອງໄຊ
ເສດຖາຢູ່ພາກກາງ, ກອງໄຊຈັກກະພັດ ຢູ່ພາກໃຕ້... ເຮັດໃຫ້ຮູບຖານສົງຄາມແບບ
ຊ້ອນແຂ້ວຫວີລະຫວ່າງເຮົາກັບສັດຕູໄດ້ປະກົດຂຶ້ນຢ່າງເດັ່ນຊັດ.
ປະຕິບັດຕາມມະຕິຕົກລົງຂອງສູນກາງພັກກອມມູນິດອິນດູຈີນຢູ່ເຂດທີ່ຫມັ້ນຕາແສງລາວຮຸ່ງ,
ເມືອງຊຽງຄໍ້, ແຂວງ ຫົວພັນ ໄດ້ປະກາດສ້າງຕັ້ງກອງທັບລາວອິດສະຫລະຂຶ້ນຢ່າງເປັນ
ທາງການໃນວັນທີ 20 ມັງກອນ ປີ 1949 ຊຶ່ງແມ່ນກອງທັບປະຊາຊົນລາວໃນປະຈຸບັນ
ໂດຍໃສ່ຊື່ວ່າ: “ກອງລາດສະວົງ” ຊຶ່ງແມ່ນປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປັນຜູ້ປະກາດ
ແລະ ບັນຊາໂດຍກົງ. ນັບແຕ່ນັ້ນມາໄດ້ຖື ເອົາວັນທີ 20 ມັງກອນ ປີ 1949
ເປັນວັນສ້າງຕັ້ງກອງທັບປະຊາຊົນລາວ (ວັນທີ 1/10/1965 ໄດ້ປ່ຽນຊື່ມາ ເປັນກອງທັບ
ປົດປ່ອຍ ປະຊາຊົນລາວ ແລະ ວັນທີ 16/7/1982 ປ່ຽນຊື່ມາເປັນ ກອງທັບປະຊາຊົນ
ລາວຈົນເຖິງປະຈຸບັນ).
ກອງທັບປະຊາຊົນລາວໄດ້ກຳເນີດເຕີບໃຫຍ່ພາຍໃຕ້ການ ຊີ້ນຳ-ນຳພາ ແລະ
ການສຶກສາອົບຮົມຈາກພັກ; ເປັນຂີດ ຫມາຍໃຫມ່ ແລະ
ແມ່ນບາດກ້າວກະໂດດທີ່ສຳຄັນທີ່ຢັ້ງ
ຢືນເຖິງການເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດ, ແມ່ນການເຕີບໃຫຍ່ເຂັ້ມແຂງ
ຂອງກອງກຳ ລັງປະກອບ ອາວຸດປະຕິວັດ,
ເປັນການສືບທອດມູນເຊື້ອພິລະອາດຫານຂອງບັນພະບຸລຸດຂອງລາວ.
ຍິ່ງຕີກໍ່ຍິ່ງມີໄຊຊະນະ, ຍິ່ງສູ້ຮົບກໍ່ຍິ່ງ ເຕີບໃຫຍ່ເຂັ້ມແຂງ,
ການປະຕິວັດກ້າວຂຶ້ນຮອດ ບ່ອນໃດກອງທັບເຮົາກໍ່ຂະຫຍາຍຕົວຮອດບ່ອນນັ້ນ,
ເປັນກຳລັງຫລັກ ແຫລ່ງໃຫ້ ຂະບວນ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ
ເພື່ອຄວາມເປັນເອກະລາດແຫ່ງຊາດ, ເພື່ອຄວາມສົມ ບູນພູນສຸກ ແລະ
ຄວາມວັດທະນາຖາວອນຂອງປະເທດ ຊາດຢ່າງແທ້ຈິງ.
